تخلفات ساختمانی در حوزه ها ، شهرها در کمیسیون ماده 100 شهرداری مطرح و رسیدگی می شود ، این کمیسیون ممکن است رای به جلوگیری از تخلفات ساختمانی رای به جلوگیری تخلفات ساختمانی ، جریمه ، تخریب ، یا اصلاح بنا بدهد در ادامه حالت های مختلفی که یک موضوع در کمیسیون ماده 100 شهرداری مطرح می شود و سرنوشتی که در انتظار پرونده طرح شده قراردارد مورد بررسی قرار می گیرد به طور کلی تخـلفات سـاختمانی در ایران مشمول عملیات سـاختمانی سـاختمان های بدون پروانه یا مخالف مفاد پروانه می شود تخلف در ساختمان های بدون پروانه خود به دو دسته تقسیم می شود که برخی از آنها رای مرجع رسیدگی کنننده ممکن است تخریب بنا و در برخی دیگر گرفتن جریمه باشد .
ساختمان هایی که بدون پروانه ساختمانی احداث یا شروع به احداث شده و اصول شهرسازی یا فنی یا بهداشتی در آن رعایت نشده است طبق تبصره یک ماده 100 کمیسیون مذکور ممکن است حکم به قلع تمام یا قسمتی از بنا بدهد که می بایست در مهلت تعیین شده که نباید از دو ماه تجاوز کند صورت گیرد .
گرفتن جریمه
در مورد احداث بنای بدون پروانه در حوزه استفاده از اراضی مربوطه در صورتی که اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی رعایت شده باشد طبق تبصره 4 ماده 100 قانون شهرداری ایران ، کمیسیون می تواند با صدور رای بر اخذ جریمه به ازای هر مترمربع بنای بدون مجوز ، یک دهم ارزش معاملاتی ساختمان یا یک پنجم ارزش سرقفلی ساختمان در صورتی که ساختمان ارزش دریافت سرقفلی داشته باشد ، هر کدام که مبلغ آن بیشتر است از ذینفع ، از پرداخت جریمه تعیین شده توسط کمیسیون امتناع کند ، کمیسیون رای قلع و قمع ساختمان را صادر می کند و در صورتی که مالک در ظرف مهلت مقرر اقدام به قلع و قمع نکند ،ماموران شهرداری خودشان اقدام خواهند کرد و طبق تبصره یک ماده 100 شهرداری هزینه آن را طبق مقررات آیین نامه اجرای وصول عوارض از مالک دریافت خواهد کرد .
میزان جریمه
میزان جریمه در ساختمان مسکونی بدون پروانه که در آن اصول فنی ، بهداشتی و شهرسازی رعایت شده باشد ، ارزش معاملاتی برای یک مترمربع ساختمان است و در ساختمان تجاری ، صنعتی و اداری میزان این جریمه به ازای هر مترمربع بنای بدون مجوز ، یک دهم ارزش معاملاتی ساختمان یا یک پنجم ارزش سرقفلی ساختمان در صورتی که ساختمان ارزش دریافت سرقفلی داشته باشد هر کدام که مبلغ آن بیشتر باشد ، تعیین می شود . در پاره ای موارد که مالکان از حدود پروانه تجاوز می کنند و مرتکب تخلف ساختمانی زاید بر پروانه می شوند ، کمیسیون رای به پرداخت جریمه صادر می کند و میزان جریمه بر حسب اینکه اضافه بنا مربوط به اماکن مسکونی یا غیر مسکونی است متفاوت است . طبق تبصره 2 ماده 100 در مورد اضافه بنا زاید بر مساحت زیربنای مندرج در پروانه ســاختمانی واقع در حوزه استفاده از اراضی مسـکونی کمیسیون می تواند در صورت عدم ضرورت قلع اضافه بنا با توجه به موقعیت ملک از نظر مکانی ( در بر خیابان های اصلی یا خیابان های فرعی و یا کوچه بن باز یا بن بست ) را ی به اخذ جریمه ای که متناسب با نوع استفاده از فضای ایجاد شده و نوع ساختمان از نظر مصالح مصرفی باشد، تعیین و شهرداری مکلف به اقدام نسبت به وصول جریمه است که این جریمه نباید از حداقل کمتر و از سه برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر مترمربع بنای اضافی بیشتر باشد . در مواردی که ذینفع از پرداخت جریمه امتناع ورزد ، شهرداری مکلف است دوباره پرونده را به همان کمیسیون ارجاع و تقاضای صدور رای تخریب کند . در صورتی که مالک در مهلت مقرر که نباید از 2 ماه تجاوز کند ، اضافه بنا را طبق حکم تخریب نکند ، شهرداری راسا اقدام کرده و هزینه آن را طبق مقررات آیین نامه اجرایی وصول عوارض از مالک دریافت خواهد کرد .
اضافه بنا زاید بر مساحت
در مورد اضافه بنا زاید بر مساحت مندرج در پروانه ساختمانی واقع در حوزه استفاده از اراضی تجاری و صنعتی و اداری طبق تبصره 3 ماده 100 ، کمیسیون می تواند در صورت عدم ضرورت قلع اضافه بنا با توجه به موقعیت ملک از نظر مکانی ( در بر خیابان های اصلی یا خیابان های فرعی و یا کوچه بن باز یا بن بست ) رای به اخذ جریمه متناسب با نوع استفاده از فضای ایجاد شده و نوع ساختمان از نظر مصالح مصرفی دهد و شهرداری مکلف به اخذ جریمه است . ( جریمه نباید از حداقل 2 برابر کمتر و از 4 برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر مترمربع بنای اضافی ایجاد شده بیشتر باشد ) در صورتی که ذینفع از پرداخت جریمه امتناع کند ، شهرداری مکلف است مجددا پرونده را به همان کمیسیون ارجاع و تقاضای صدور رای تخریب کند در مواردی که مالک در مهلت مقرر که نباید از 2 ماه تجاوز کند ، اضافه بنا را طبق حکم صادره تخریب نکند ، شهرداری راسا اقدام به تخریب کرده و هزینه آن را طبق مقررات آیین نامه اجرای وصول عوارض از مالک دریافت خواهد کرد .
اصلاح بنا
قانون شهرداری ایران ، علاوه بر جلوگیری از تخلفات ساختمانی ، جریمه و تخریب ضمانت اجرای دیگری را در نظر گرفته که عبارتست از اعادع به وضع سابق ( اصلاح ) طبق تبصره 6 ماده 100 قانون شهرداری در سایر موارد تخلف مانند عدم استحکام بنا ، عدم رعایت اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی در ساختمان ، رسیدگی به موضوع در صلاحیت کمیسیون های ماده 100 است . در پاره ای موارد نه رای قلع و قمع و نه رای جریمه صادر می شود ، بلکه رای بر اصلاح قسمت هایی از ساختمان صادر می شود . تبصره 5 ماده 100 در این خصوص صراحت دارد ، این تبصره بیان می دارد : « در مورد عدم احداث پارکینگ یا غیرقابل استفاده بودن آن و عدم امکان اصلاح آن کمیسیون می تواند ... » بنابراین شرط صدور جریمه عدم امکان اصلاح پارکینگ است . یعنی اگر پارکینگ قابلیت اصلاح را داشت الزاما رای بر اصلاح صادر می شود این حکم اختصاص به مورد پارکینگ ندارد . از وحدت ملاک این تبصره چنین استفاده می شود که در مورد واحدهای مسکونی ، تجاری ، صنعتی و اداری نیز صدور رای اصلاح که نتیجه آن مطابقت ساختمان با پروانه صادره و اصول شهرسازی و فنی و بهداشتی است ، امکان پذیر است . درخصوص اضافه بنا زاید بر تراکم مجاز نیز باید براساس مفاد تبصره های 2 و 3 فوق الذکر عمل کرد . در اینجا باید این نکته را مورد توجه قرار داد که در مورد ساختمان هایی که قبل از تاریخ تصویب نقشه جامع شهر ایجاد شده در صورتی که اضافه بنا جدیدی حادث نشده باشد و مدارک و اسناد نشان دهنده ایجاد بنا قبل از سال تصویب طرح جامع شهر باشد ، با ثبت و تصریح مراتب فوق در سند مالکیت انجام معامله بلامانع است .
